टू देनिस विथ लव्ह...

मला अमुक फार आवडते आणि मला तमुक अजिबात आवडत नाही... असा, रीतसर देनिसच्या टेम्प्लेटात लिहिण्याचा एक लेख बरीच वर्षे माझ्या शॉपिंग कार्टच्या आतबाहेर करतो आहे. चैनच ती. पण मनुष्याने मोहाला नेहमी शरण जावे या कुणाच्याशा मोहक सुविचाराला शरण जाऊन मी तो अखेर लिहिते आहे.

***

लागलेली शाईपेने आणि त्यांची झळझळीत निळी शाई; पिवळसर रंगाच्या, जाडसर कागदांच्या, बिनओळीच्या आणि लालबुंद पुठ्ठा-बांधणीतल्या अटकर बांध्याच्या वह्या; मऊ लुसलुशीत सुताच्या आणि डोळे विस्फारायला लावणारी ठसठशीत वाहती चित्रे असणार्‍या कलमकारी नक्षीच्या साड्या; संध्याकाळचे कलते मऊ ऊन धसमुसळेपणाने सांडणारी आणि झाडांच्या पोपटी शेंड्यांकडे थोड्या शिष्टपणे पण न राहवून डोकावून पाहणारी रुंद काळ्याशार कडाप्प्याची एखादी खिडकी... हे सगळेच मला फार फार आवडते. पण त्यात सांगण्यासारखे मोठे काय आहे? सुखासीन माणसाला हे सारे आवडायचेच.

खरे महत्त्वाचे आहे, ते मला काय आवडत नाही हे बिनविषारी ठामपणाने सांगता येणे. ठामपणा सोपा आहे, बिनविषारीपणा मात्र... असो.

तर लग्ना-मुंजीला जाणे मला अजिबात आवडत नाही. तिथे पंगतीत बसून जेवायला मिळणार असेल, तर थोडीतरी माफी मिळेल. पण रांगेत उभे राहून स्वतःच्या हाताने स्वतःच वाढून घेण्याचे जेवण असेल, तर त्यात दिलनवाज, खुशबहार आणि तत्सम नावाच्या भाज्या आणि जेवणाशी सुतराम संबंध नसलेली व तिथे त्या अवस्थेत खायलाही पूर्णतः गैरसोयीची असणारी पाणीपुरीसारखी एखादी अजागळपणे खोचून ठेवलेली डिश असणार हे सूर्यप्रकाशाइतके स्वच्छ असते आणि माझा इलाज चालणार असेल, तर अशा ठिकाणी जाणे मला अजिबात आवडत नाही. त्याहून घरातल्या पितळी पातेल्यात उरलेला थोडा भात लाल तिखटाची भुकटी आणि गोडेतेल घालून, हाताने कालवून पातेल्यातूनच खाणे मला मानवेल.

नीट शिस्तीने लावलेली, धुळीचा कणही नसलेली, पुस्तकांचे कणे सैनिकी शिस्तीने नांदवणारी इतरांच्या पुस्तकांची कपाटेही मला आवडत नाहीत. ती पाहून मनात उगीचच्या उगीच अपराधीपणाचे झरे वाहू लागतात आणि सोन्यासारखा रिकामा असलेला येता शनिवार खर्चून पुस्तके आवरावीत की काय, अशा प्रकारचा विचार डोके कुरतडू लागतो.

आपण जेवता-जेवता उठून, खरकटा हात लांब ठेवण्याची कसरत करत दुसर्‍या कुणाला वाढणेही मला आवडत नाही; तसेच मी शांतपणाने जेवत असता सत्राशेसाठ वेळा ‘हे देऊ? ते वाढू? कसं झालंय? खा की आणिक...’ अशी आग्रहाच्या नि अगत्याच्या रकान्यात लपून घुसडलेली कटकटही मला आवडत नाही. मी मला हवे असेल ते आणि तेवढे न लाजता, इतरत्र कुठेही उष्टे-खरकटे हात न लावता वाढून घेईन आणि मनापासून जेवीन याची खातरी बाळगावी.

मजकुरात उगीचच्या उगीच दिलेली एकाहून अधिकची उद्गारचिन्हे आणि टिंबे मला आवडत नाहीत. बरेच वय झालेले असूनही जेवताना सगळे ताट सारवल्याप्रमाणे बरबटवून ठेवणार्‍या माणसांच्या ताटासारखाच तो मजकूर भासतो. त्याहून शुद्धलेखनातल्या ठोक ढळढळीत चुका मला मानवतात, त्यांत निदान काहीतरी अस्फुट-उमलते-हळवे-हुरहुरते सांगण्याचा आव तरी असत नाही.

नाटका-सिनेमाला आत जाण्यासाठी आपली वाट पाहत कुणीतरी खोळंबले आहे याची यत्किंचितही पर्वा न करता हटकून उशिरा येणारी आणि आल्यावर माझ्या व्याकुळतेला हसत हसत, जणू काही घडलेच नाही अशा आविर्भावात आत घुसणारी माणसे मला अजिबात आवडत नाहीत; तशीच एकट्याने सिनेमानाटकाला जाणे हा गुन्हा असून सोबत कुणा मनुष्यप्राण्याला नेलेच पाहिजे अशी समजूत असणारी व त्यापायी आपल्याला सोबत ओढून नेऊ पाहणारी माणसेही मला आवडत नाहीत. त्यांच्याशी मध्यांतरात कराव्या लागणार असलेल्या आडनिड्या आणि अवघडलेल्या संभाषणाचा मला भयंकर धसका आहे. अशा ठिकाणी लहान मुलांना गप्प न करणारी आणि आपल्या मोबाईलवर निर्लज्जपणे मोठ्यांदा संभाषणे ठोकणारी माणसे तर सगळ्यांच्याच तिरस्काराची धनी असतात. पण फोनवर वत्साप वा तत्सम टंकनचाळे करत आपला मोबाईल मागच्या यच्चयावत रांगांच्या डोळ्यांवर प्रोजेक्ट करणारे प्रेक्षक मला सहन होत नाहीत. परिणामी सभागृहात आपलाही मोबाईल एका हाताने झाकून, मान तिरकी करून, हळूचकन मजकूर वाचण्याची सवय मला लागली आहे आणि असे करताना मी ढढ्ढमगोळा दिसत असणार ते सोडा.

असल्या बिनविषारी नावडींची आणि सुखलोलुप आवडींची माळ लावत, फाटकेतुटके गाउन नेसून वा गळपट्टी चावत बसण्याच्या सवयीमुळे ताणून आकार बदललेले जीर्णशीर्ण टीशर्ट अडकवून,भिंतीला तंगड्या लावून लोळत गप्पा मारत बसायला मात्र मला फार फार फार आवडते. जी माणसे अगदी शनिवारच्या सोन्यासारख्या सकाळी येऊन माझा वेळ खात बसली, तरी मला जराही वैताग येत नाही, अशा काही मोजक्या माणसांसोबत तर फारच.

फक्त अशी माणसे भयंकर बिझ्झी आणि भावखाऊपणे दुर्मीळ असतात, हे मात्र चांगला लालभडक गरमागरम राग येण्याइतके.... असो.